అమృత్ పథకం
భారత ప్రభుత్వం పట్టణ అభివృద్ధి కోసం కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకంగా పునరుజ్జీవనం మరియు పట్టణ పరివర్తన కోసం అటల్ మిషన్ (అమృత్) ప్రారంభించింది.
అమృత్ పథకం
భారత ప్రభుత్వం పట్టణ అభివృద్ధి కోసం కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకంగా పునరుజ్జీవనం మరియు పట్టణ పరివర్తన కోసం అటల్ మిషన్ (అమృత్) ప్రారంభించింది.
అటల్ మిషన్
అటల్ మిషన్ ఫర్ రిజువెనేషన్ అండ్ అర్బన్ ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్ (అమృత్) జూన్ 2015లో భారత ప్రభుత్వం ఆధ్వర్యంలో ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీచే ప్రారంభించబడింది. అమృత్ పథకం అనేది పేదలు మరియు వెనుకబడిన వారికి ప్రధాన దృష్టితో జీవన నాణ్యతను మెరుగుపరచడానికి పట్టణ ప్రాంతాలకు ప్రాథమిక పౌర సౌకర్యాలను అందించడానికి ఒక చొరవ.
ఇది 500 నగరాల్లో ప్రారంభించబడింది మరియు పట్టణ జనాభాలో 60% మందిని కవర్ చేసిన మొదటి జాతీయ నీటి మిషన్. ఈ స్కీమ్ IAS పరీక్ష యొక్క భారతీయ పాలిటీ సిలబస్‌కు ముఖ్యమైనది మరియు ఈ కథనం దాని ముఖ్యమైన వివరాల గురించి మాట్లాడుతుంది.
ఆశావాదులు లింక్ చేయబడిన కథనంలో దేశం యొక్క సామాజిక మరియు ఆర్థిక అభివృద్ధి కోసం ప్రారంభించబడిన భారతదేశంలోని ప్రభుత్వ పథకాల సమగ్ర జాబితాను కూడా పొందవచ్చు
.
తాజా వార్తలు:
- అమృత్ పథకం విజయవంతంగా 6 సంవత్సరాలు పూర్తయిన సందర్భాన్ని పురస్కరించుకుని, మినిస్ట్రీ ఆఫ్ హౌసింగ్ అండ్ అర్బన్ అఫైర్స్ (MoHUA) జూన్ 25, 2021న ఆన్‌లైన్ ఈవెంట్‌ను నిర్వహించింది. నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ అర్బన్ అఫైర్స్ స్థాపించి 45 ఏళ్లు పూర్తి అయిన తేదీని కూడా గుర్తు చేసింది. MoHUA యొక్క స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ, పట్టణీకరణకు సంబంధించిన సమస్యలపై పరిశోధన మరియు అభ్యాసాల మధ్య అంతరాన్ని తగ్గించడానికి పని చేస్తుంది.
- జూన్ 2021 నాటికి, మిషన్ కింద 105 లక్షల గృహ నీటి కుళాయి కనెక్షన్లు మరియు 78 లక్షల మురుగు/సెప్టెం కనెక్షన్లు అందించినట్లు ప్రకటించారు; 88 లక్షల వీధిలైట్ల స్థానంలో ఇంధన-సమర్థవంతమైన LED లైట్లు 193 కోట్ల యూనిట్ల ఇంధన ఆదాకు దారితీశాయి.
- ది ఎనర్జీ అండ్ రిసోర్సెస్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ (TERI) ప్రకారం, అమృత్ పథకం కింద వివిధ కార్యక్రమాల ద్వారా 84.6 లక్షల టన్నుల కార్బన్ పాదముద్ర తగ్గింది.
అమృత్ పథకం యొక్క ముఖ్యాంశాలు
అమృత్ పథకం యొక్క కొన్ని ముఖ్యాంశాలు క్రింది పట్టికలో పేర్కొనబడ్డాయి:
| అమృత్ పథకం | |
| పూర్తి రూపం | పునరుజ్జీవనం మరియు పట్టణ పరివర్తన కోసం అటల్ మిషన్ |
| ప్రారంభించిన సంవత్సరం | June 2015 |
| ద్వారా ప్రారంభించబడింది | ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ |
| ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖ | గృహ మరియు పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ |
అటల్ మిషన్ ఫర్ రిజువెనేషన్ అండ్ అర్బన్ ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్ (అమృత్) ఉద్దేశ్యం
- నీటి సరఫరా మరియు మురుగునీటి కనెక్షన్‌తో ప్రతి ఇంటికి కుళాయి అందుబాటులో ఉండేలా చూసుకోండి.
పచ్చదనం మరియు చక్కగా నిర్వహించబడే బహిరంగ ప్రదేశాలను (ఉదా. పార్కులు) అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా నగరాల సౌకర్య విలువను పెంచండి మరియు - ప్రజా రవాణాకు మారడం లేదా మోటారు లేని రవాణా సౌకర్యాలను నిర్మించడం ద్వారా కాలుష్యాన్ని తగ్గించండి (ఉదా. నడక మరియు సైక్లింగ్). ఈ ఫలితాలన్నీ పౌరులు, ప్రత్యేకించి మహిళలు విలువైనవిగా పరిగణించబడతాయి మరియు సేవా స్థాయి
- బెంచ్‌మార్క్‌ల (SLBలు) రూపంలో గృహనిర్మాణ మరియు పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (MoHUA) సూచికలు మరియు ప్రమాణాలు సూచించబడ్డాయి.
కవరేజ్
అమృత్ కింద ఐదు వందల నగరాలు ఎంపికయ్యాయి. అమృత్ కింద ఎంపిక చేయబడిన నగరాల వర్గం క్రింద ఇవ్వబడింది:
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం నోటిఫైడ్ మునిసిపాలిటీలతో లక్ష కంటే ఎక్కువ జనాభా ఉన్న అన్ని నగరాలు మరియు పట్టణాలు, కంటోన్మెంట్ బోర్డులు (పౌర ప్రాంతాలు)
అన్ని రాజధాని నగరాలు/రాష్ట్రాల పట్టణాలు/యూటీలు, పైన కవర్ చేయబడలేదు,
అన్ని నగరాలు/ పట్టణాలు హెరిటేజ్ నగరాలు MoHUA చే HRIDAY పథకం కింద వర్గీకరించబడ్డాయి,
75,000 కంటే ఎక్కువ మరియు 1 లక్ష కంటే తక్కువ జనాభా కలిగిన ప్రధాన నదుల కాండం మీద 13 నగరాలు మరియు పట్టణాలు, మరియు
కొండ రాష్ట్రాలు, ద్వీపాలు మరియు పర్యాటక ప్రదేశాల నుండి పది నగరాలు (ప్రతి రాష్ట్రం నుండి ఒకటి కంటే ఎక్కువ కాదు).
అమృత్ పథకం యొక్క లక్ష్యాలు
అమృత్ పథకం పట్టణ పునరుద్ధరణ ప్రాజెక్టుల అమలు ద్వారా పట్టణ ప్రాంతాల్లో తగినంత మురుగునీటి నెట్‌వర్క్‌లు మరియు నీటి సరఫరాను నిర్ధారించడానికి మౌలిక సదుపాయాలను ఏర్పాటు చేయడంపై దృష్టి సారిస్తుంది. అమృత్ పథకం కింద రాష్ట్ర వార్షిక కార్యాచరణ ప్రణాళికను సమర్పించిన మొదటి రాష్ట్రం రాజస్థాన్. స్వచ్ఛ్ భారత్ మిషన్, హౌసింగ్ ఫర్ ఆల్ 2022 వంటి అనేక ఇతర పథకాలు మరియు నీటి సరఫరా, మురుగునీటి పారుదల మరియు మౌలిక సదుపాయాలకు సంబంధించిన స్థానిక రాష్ట్ర పథకాలు కూడా అమృత్ పథకానికి అనుసంధానించబడతాయి.
స్మార్ట్ సిటీస్ మిషన్ మరియు 500 నగరాల పునరుజ్జీవనం మరియు పట్టణ పరివర్తన కోసం అటల్ మిషన్ కింద పట్టణ అభివృద్ధిపై సుమారు ₹1 లక్ష కోట్ల పెట్టుబడికి ప్రభుత్వం ఇప్పటికే ఆమోదం తెలిపింది.
అటల్ మిషన్ ఫర్ రిజువెనేషన్ అండ్ అర్బన్ ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్ (అమృత్) యొక్క ప్రధాన లక్ష్యాలు క్రింద పేర్కొనబడ్డాయి:
- ప్రతి ఇంటికి సరైన నీటి సరఫరా మరియు మురుగునీటి కనెక్షన్ ఉండేలా చేయడం.
- నగరాల సౌకర్యాల విలువను పెంచడానికి పచ్చని మరియు చక్కగా నిర్వహించబడుతున్న బహిరంగ ప్రదేశాలు మరియు పార్కులను అభివృద్ధి చేయడం.
- ప్రజా రవాణాకు మారడం ద్వారా లేదా నడక మరియు సైక్లింగ్ వంటి మోటారు లేని రవాణా సౌకర్యాల నిర్మాణం ద్వారా కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం.
- అటల్ మిషన్ ఫర్ రిజువెనేషన్ అండ్ అర్బన్ ట్రాన్స్‌ఫర్మేషన్ (అమృత్) నోటిఫైడ్ మునిసిపాలిటీలతో లక్ష కంటే ఎక్కువ జనాభా ఉన్న 500 నగరాలను కవర్ చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
థ్రస్ట్ ప్రాంతాలు
మిషన్ క్రింది థ్రస్ట్ ప్రాంతాలపై దృష్టి పెడుతుంది:
- నీటి సరఫరా,
- మురుగునీటి సౌకర్యాలు మరియు సెప్టేజీ నిర్వహణ,
- వరదలను తగ్గించడానికి తుఫాను నీటి కాలువలు,
- పాదచారులు, మోటారు లేని మరియు ప్రజా రవాణా సౌకర్యాలు, పార్కింగ్ స్థలాలు మరియు
- ముఖ్యంగా పిల్లల కోసం పచ్చని ప్రదేశాలు, ఉద్యానవనాలు మరియు వినోద కేంద్రాలను సృష్టించడం మరియు అప్‌గ్రేడ్ చేయడం ద్వారా నగరాల సౌకర్య విలువను పెంచడం.
మొదటి దశలో పురోగతి సాధించబడింది
1.1 కోట్ల గృహ కుళాయి కనెక్షన్లు మరియు 85 లక్షల మురుగు/ సెప్టేజీ కనెక్షన్లు అందించబడ్డాయి. 6,000 MLD మురుగునీటి శుద్ధి సామర్థ్యం అభివృద్ధి చేయబడుతోంది, ఇందులో 1,210 MLD సామర్థ్యం ఇప్పటికే సృష్టించబడింది, 907 MLD శుద్ధి చేసిన మురుగునీటిని పునర్వినియోగం చేయడానికి సదుపాయం ఉంది. 3,600 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో 1,820 పార్కులను అభివృద్ధి చేయగా, మరో 1,800 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో హరితహారం జరుగుతోంది. ఇప్పటి వరకు 1,700 వరద ప్రాంతాలు తొలగించబడ్డాయి.
అమృత్ 2.0
2025-26 వరకు పునరుజ్జీవనం మరియు పట్టణ పరివర్తన కోసం అటల్ మిషన్ 2.0 (అమృత్ 2.0) 2021 అక్టోబర్‌లో ఆత్మనిర్భర్ భారత్ వైపు ఒక అడుగుగా మరియు సర్క్యులర్ ద్వారా నగరాలను 'నీటి భద్రత' మరియు 'స్వయం-స్థిరత'గా మార్చే లక్ష్యంతో క్యాబినెట్ ఆమోదించింది. నీటి ఆర్థిక వ్యవస్థ.
అమృత్, అమృత్ 2.0 కింద చేసిన విశేషమైన ప్రగతిని ముందుకు తీసుకువెళుతూ, మొత్తం 4,378 చట్టబద్ధమైన పట్టణాలలో గృహ కుళాయి కనెక్షన్‌లను అందించడం ద్వారా నీటి సరఫరా సార్వత్రిక కవరేజీని లక్ష్యంగా చేసుకుంది. 500 అమృత్ నగరాల్లో 100% గృహ మురుగునీరు/ సెప్టేజీ నిర్వహణ ఇతర లక్ష్యం. ఉద్దేశించిన ఫలితాలను సాధించడానికి 2.68 కోట్ల కుళాయి కనెక్షన్లు మరియు 2.64 కోట్ల మురుగు/సెప్టెం కనెక్షన్లు అందించడం మిషన్ లక్ష్యాలు.
FY 2021-22 నుండి FY 2025-26 వరకు ఐదు సంవత్సరాలకు కేంద్ర వాటా 76,760 కోట్లతో సహా AMRUT 2.0 కోసం మొత్తం సూచిక వ్యయం రూ. 2,77,000 కోట్లు.
పటిష్టమైన సాంకేతికత ఆధారిత పోర్టల్‌లో మిషన్ పర్యవేక్షించబడుతుంది. ప్రాజెక్టులకు జియో ట్యాగింగ్‌ ఉంటుంది. పేపర్ లెస్ మిషన్‌గా మార్చేందుకు కృషి చేస్తామన్నారు. సిటీ వాటర్ బ్యాలెన్స్ ప్లాన్ ద్వారా నగరాలు తమ నీటి వనరులు, వినియోగం, భవిష్యత్తు అవసరాలు మరియు నీటి నష్టాలను అంచనా వేస్తాయి. దీని ఆధారంగా, రాష్ట్ర నీటి కార్యాచరణ ప్రణాళికగా సంగ్రహించబడిన నగర నీటి కార్యాచరణ ప్రణాళికలు తయారు చేయబడతాయి మరియు గృహనిర్మాణ మరియు పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖచే ఆమోదించబడుతుంది. ప్రాజెక్టుల నిధులను కేంద్రం, రాష్ట్రం మరియు యుఎల్‌బిలు పంచుకుంటాయి. రాష్ట్ర నీటి కార్యాచరణ ప్రణాళిక ప్రకారం రాష్ట్రానికి కేటాయింపుల ఆధారంగా మూడు విడతలుగా రాష్ట్రాలకు కేంద్రం నిధులు విడుదల చేస్తుంది.
అమృత్ 2.0 (U) యొక్క ఇతర ముఖ్య లక్షణాలలో పే జల్ సర్వేక్షణ్ ఉన్నాయి, ఇది పట్టణ నీటి సేవలను బెంచ్‌మార్కింగ్ చేయడానికి నగరాల మధ్య పోటీని ప్రోత్సహిస్తుంది. పబ్లిక్ ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యం ద్వారా పది లక్షల కంటే ఎక్కువ జనాభా ఉన్న నగరాల్లో 10% విలువైన ప్రాజెక్టుల అమలును తప్పనిసరి చేయడం ద్వారా మార్కెట్ ఫైనాన్స్ సమీకరణను కూడా మిషన్ ప్రోత్సహిస్తుంది. మిషన్ టెక్నాలజీ సబ్ మిషన్ ద్వారా ప్రపంచంలోని నీటి రంగంలో ప్రముఖ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని కూడా తీసుకువస్తుంది. నీటి పర్యావరణ వ్యవస్థలో పారిశ్రామికవేత్తలు/స్టార్టప్‌లను ప్రోత్సహిస్తారు. నీటి సంరక్షణపై ప్రజల్లో అవగాహన కల్పించేందుకు ఇన్ఫర్మేషన్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ కమ్యూనికేషన్ (ఐఈసీ) ప్రచారం చేపట్టనుంది.
మిషన్ ఆర్థిక ఆరోగ్యం మరియు ULBల నీటి భద్రతపై దృష్టి సారించిన సంస్కరణ ఎజెండాను కలిగి ఉంది. రీసైకిల్ చేసిన నీటి ద్వారా 20% నీటి డిమాండ్‌ను తీర్చడం, రాబడి లేని నీటిని 20% కంటే తక్కువకు తగ్గించడం మరియు నీటి వనరుల పునరుద్ధరణ ప్రధాన నీటి సంబంధిత సంస్కరణలు. ఆస్తి పన్నుపై సంస్కరణలు, వినియోగదారు ఛార్జీలు మరియు ULBల క్రెడిట్ విలువను పెంచడం ఇతర ముఖ్యమైన సంస్కరణలు. ULBలు సంస్కరణలను సాధించడంపై ప్రోత్సాహంతో రివార్డ్ చేయబడతాయి.
